اپیدمیولوژی ضایعات و کشته‌شدگان ناشی از مین و مواد انفجاری به جای مانده از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران طی سال‌های 1386- 1375 در پنج استان مرزی کشورجمهوری اسلامی ایران

زمینه و هدف: در مقطع زمانی سال های 1367- 1359 بر اثر جنگ، بخش وسیعی از مناطق مسکونی، کشاورزی، صنعتی و مراتع در پنج استان، خوزستان، کردستان، کرمانشاه، ایلام و آذربایجان غربی (هم مرز با کشور عراق) آلوده به مین و مواد منفجره گردید و به دلایل عدیده ای از جمله آلودگی وسیع بدون طراحی و وجود نقشه میدان مین، پدیده های جوی و گستردگی منطقه آلوده، پاکسازی مناطق جنگی فوق با مشکلات جدی مواجه شد و همین امر باعث شده است که ساکنین مناطق فوق همواره در خطر بوده و هر از گاهی شاهد حوادث دلخراش در این خصوص باشند. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی و براساس اطلاعات به دست آمده از پرونده های مربوط به 677 فوت در اثر انفجار ناشی از مین و مواد انفجاری به جای مانده از جنگ تحمیلی طی سال های 1386 – 1375 موجود در ادارات پزشکی قانونی پنج استان مرزی کشور (خوزستان، ایلام، کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی) جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. در این مطالعه متغیرهایی چون جنسیت، شغل، سابقه اقدام بیمارستانی قبل از فوت، محل آسیب سطحی و عمقی، علت فوت و عامل ایجاد ضایعات، بررسی شده است. یافته ها: تعداد متوفیات ناشی از عوامل انفجاری به جای مانده از جنگ تحمیلی طی سال های 1386-1375در پنج استان مرزی کشور 677 نفر بود که از این تعداد 648 نفر (7/95%) مذکر و 29 نفر (3/4%) مؤنث بودند. فوت به دنبال انفجار مین در میان سایر عوامل انفجاری منجر به فوت، بیشترین (7/74%) و گلوله های جنگی (8/5%) کمترین تعداد را به خود اختصاص دادند. از میان کشته شدگان فوق 2/36% نظامی و 6/18% دامدار و 7/12% کشاورز و بقیه کشته شدگان دارای شغل های دیگر (از قبیل آزاد، کارمند، دانش آموز، خانه دار، بیکار و ...) بودند. استان ایلام با فراوانی 1/34% بالاترین و استان کردستان با فراوانی 4% کمترین آمار را داشتند. نتیجه گیری: مین بالاترین مسبب مرگ در مناطق جنگی می باشد و استان ایلام بالاترین میزان مرگ را داشته است. اطلاع رسانی مناسب به افراد در معرض خطر بر اساس مطالعه فعلی ضروری بنظر می رسد.